MASHHURLAR HAYOTIDAN: AGATA KRISTI – DETEKTIV JANRINING QIROLICHASI

                ,,Detektiv janrining qirolichasi” nomiga sazovor bo`lgan Agata Kristi hayoti xuddi detektiv janridek sirli voqealarga boy. Shaxsiy turmushda u qadar baxtli bo`la olmagan Agataning ijodi esa adabiyot va ayniqsa detektiv janri shaydolari uchun bitmas-tuganmas xazinaning o`zginasi. Keling, qirolicha hayoti bilan bog`liq bir qancha qiziqarli jihatlarga yuzlanamiz.

                Agata Kristidan so`rashibdi: ,,Nega hajm jihatidan teng bo`lgan, voqealari ham o`xshash bo`lgan ikki romaningiz turli xil miqdorda sotilmoqda?”. Aqlli Kristi: ,,Chunki ulardan biridagi qotilliklar soni ikkinchi kitobdagi qotilliklar sonidan ikkitaga ko`proq!” – deb javob bergan ekan;

                Agata Kristining ,,Qopqon” pyesasi haligacha teatrlarda qiziqish bilan kutib olinadi. Pyesa endigina sahnada qo`yila boshlagan vaqtlarda shunday odat bo`lgan: Spektaktl tugagach, bir inson sahnaga chiqib, tomoshabinlarga kelganligi uchun minnatdorchilik bildirgan. So`ngra … qotil aslida kim ekanligi haqida boshqalarga (hali asarni tomosha qilmaganlarga) gapirmasliklarini qattiq iltimos qilishgan;

                Agata Kristining ,,Marhum Missis Makginti” asarida Erkyul Puaro chekka va xaroba bir qishloqqa borib, haqiqiy qotilni topadi. 1964-yilda bu asar asosida film suratga olinadi. Film ijodkorlari bir jihatga diqqat qilishadi. Doimo o`ziga qarab yuruvchi, kibor, noziktabiat Puaroning xarobalar orasida yurishi notabiiy holatday tuyuladi. Shunda ular ajoyib yo`l topishadi: Puaroning o`rnini Kristining boshqa bir qahramoni oddiylikni xush ko`ruvchi Miss Marpl egallaydi;

                Agata Kristi o`zining yagona nabirasini ajoyib usulda siylagan. Unga ,,Qopqon” pyesasining mualliflik huquqini sovg`a qilgan. Ishonavering, bu sovg`a bir necha millionlik merosdan afzal. ,,Qopqon” pyesasi daromad keltirish bo`yicha sahna asarlari orasida yuqori o`rinlarda turadi;

                Agata Kristi eri bilan turmush qurganiga 25 yil to`lganida shunday degandi: ,,Eng yaxshi erlar – arxeologlardir! Chunki sening yoshing qanchalik katta bo`lsa, u seni shunchalik qadrlaydi”;

                Agata Kristi ba`zi asarlardagi detallarni o`z hayotidan olgan. Masalan, 1930-yilda erining yoniga, Misrga yo`l oladi. U yo`lning asosiy qismini ,,Sharqiy ekspress” da bosib o`tadi. Keyinchalik u mashhur ,,Sharqiy ekspress” dagi qotillik” asarini yozadi;

                Yuqorida fikrni davom ettiramiz. Agata bir qancha muddat London chetidagi Sanningdeylda istiqomat qilgan. Bu joy o`zining golf maydonlari bilan mashhur edi. ,,Golf maydonidagi qotillik” asari shuning natijasidir balki…

                Yana bir misol. 1-Jahon urushi vaqtida Agata Torki shahri aptekasida ishlagan. Ish jarayonida esa zaharlarni sinchiklab o`rgangan. Bu ishi keyinchalik unga juda ko`plab asarlarida qo`l kelgan;

                Agata Kristi bir narsadan afsuslangan. ,, Men ilk kitobimda Erkyul Puaroni iste`fodagi yosh ofitser sifatida tasvirlashim kerak ekan. Agar shunday qilganimda umrimning oxirigacha u haqidagi asarlarni yozishim mumkin edi” – degan edi Agata. Ilk kitobdayoq Puaro katta yoshli inson sifatida ko`rsatilgan;

                Agata Kristiga ,, Nega Puaroni aynan belgiyalik qilib tasvirlagansiz?” – qabilidagi savolni ko`p berishgan. Yozuvchining javobi esa ancha qiziqarli: ,,Chunki belgiyaliklar juda mazali shirin kulchalar pishirishadi”;

                2-Jahon urushi vaqtida Angliya juda kuchli havo hujumlari girdobida qoladi. Bunday mahalda tasodifiy o`lim har qanday odamga xavf solardi. Buni yaxshi anglagan Agata Miss Marpl va Erkyul Puaro turkumlarining yakunlovchi qismlarini yozishga kirishadi. Agata bu ishi bilan bir amaliy maqsadni ham ko`zlagandi: so`nggi asarlardan keluvchi daromad yaqinlarini moddiy ta`minlashga xizmat qilishi kerak edi;

                1970-yillarda qopqonlar ishlab chiqaruvchi firma o`z qopqonlaridan birini Agata Kristi deb nomlashga ruxsat oladi. Albatta, bu reklamaning ajoyib ko`rinishi edi. Sababi, yuqorida ta`kidlab o`tilganidek, Agataning ,,Qopqon” asari juda ham mashhur;

https://kun.uz/2016/01/27/mashhurlar-hayotidan-agata-kristi---detektiv-janrining-qirolichasi/

    Maqola kun.uz saytida e`lon qilingan. Maqola boshqa nashrda chop etilgan taqdirda sayt manzili ko`rsatilishi shart!!!